جراحی تعویض مفصل زانو یکی از روشهای موثر است که توان حرکتی، درد بیماران مبتلا به آرتروز و آسیبهای شدید زانو را کاهش میدهد. با این حال، یکی از مواردی که بیماران را برای این جراحی نگران میکند، عفونت بعد از عمل است. عفونت بعد از تعویض مفصل زانو میتواند باعث تأخیر در روند بهبود، افزایش هزینههای درمان و حتی نیاز به جراحی مجدد شود. بنابراین باید به دنبال راه های پیشگیری از عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو بود.
در این مطلب، به کمک تجربه و دانش دکتر رامین ارژنگ، فلوشیپ زانو و جراح و متخصص ارتوپدی، روشهایی را به شما پیشنهاد میکنیم که از عفونت جلوگیری کند.
چرا پیشگیری از عفونت بعد از تعویض مفصل زانو اهمیت دارد؟
عفونت پس از جراحی ارتوپدی، بهویژه در ناحیهای که در آن مفصل مصنوعی قرار داده شده، یک مشکل جدی است. به دلیل وجود پروتز، سیستم ایمنی بدن به سختی میتواند عفونت را کنترل کند. اگر هم عفونت ایجاد شود، درمان آن پیچیدهتر و طولانیتر خواهد شد. بنابراین چه بهتر است که اجازه ندهیم محل جراحی دچار عفونت شود.
پیشگیری از عفونت نه تنها باعث کوتاه شدن زمان بهبودی میشود، بلکه باعث میشود بیمار خیلی زودتر احساس سلامتی کند و عملکرد زانوی او بهتر شود.
عوامل خطرناکی که باعث بروز عفونت میشوند
برای پیشگیری کردن لازم است که شما عوامل عفونت زا را بشناسید. برخی از مهمترین این عوامل عبارتاند از:
- بیماریهای زمینهای: دیابت کنترل نشده، بیماریهای قلبی و مشکلات سیستم ایمنی.
- چاقی مفرط: افزایش بافت چربی، روند ترمیم را کند میکند.
- سابقه عفونت در بدن: مانند عفونتهای پوستی یا دندان قبل از جراحی.
- استریل نبودن محیط اتاق عمل: این مورد خیلی کم ممکن است پیش بیاید چون استریل بودن محیط و وسایل عمل جزء اولین نکاتی است که رعایت میشود.
- عدم رعایت بهداشت بعد از عمل: شستوشوی نامناسب زخم یا عدم تعویض به موقع پانسمان.
اقدامات قبل از جراحی برای پیشگیری از عفونت
آمادگی پیش از عمل یکی از مهمترین مراحل پیشگیری است. چند نکته کلیدی:
- کنترل بیماری های زمینهای
قبل از جراحی، باید قند خون، فشار خون و سایر بیماریها تحت کنترل قرار بگیرند. این کار خطر عفونت را به شکل قابل توجهی کاهش میدهد. - بررسی و درمان عفونتهای فعال
اگر هرگونه عفونت در بدن وجود داشته باشد، باید قبل از عمل درمان شود. حتی عفونت ساده دندان یا گلو میتواند مشکلساز شود. - بهبود وضعیت پوست اطراف زانو
وجود زخم یا جوش چرکی در محل جراحی، ریسک عفونت را بالا میبرد. بنابراین باید پیش از عمل درمان شود. - آموزش به بیمار و خانواده
آگاهی از مراحل مراقبت بعد از عمل، از همان ابتدا، شانس موفقیت را بیشتر میکند.
اقدامات حین جراحی
بخش مهمی از پیشگیری در اتاق عمل انجام میشود. دکتر رامین ارژنگ با استفاده از استانداردهای جهانی و تجهیزات استریل، خطر عفونت را به حداقل میرساند. برخی از این اقدامات عبارتاند از:
- استریل سازی کامل اتاق عمل و ابزار جراحی
- استفاده از پروتزهای با کیفیت و مورد تأیید سازمانهای معتبر پزشکی
- تکنیکهای جراحی کمتهاجم برای کاهش آسیب بافتی و زمان بهبودی
چرا زانو بعد از جراحی تعویض مفصل عفونت میکند؟
عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو یکی از عوارض مهم و البته نسبتاً نادر این عمل است (حدود ۱-۲٪ موارد). این عفونت میتواند زودرس (چند هفته بعد از جراحی) یا دیررس (ماهها یا حتی سالها بعد) باشد. دلایل آن چند دسته هستند:
۱. عوامل مرتبط با بیمار
برخی شرایط باعث میشوند سیستم ایمنی ضعیفتر عمل کند یا خطر عفونت بالا برود:
- دیابت کنترل نشده
- چاقی
- ضعف سیستم ایمنی (مثلاً مصرف کورتون یا داروهای سرکوبکننده ایمنی)
- بیماریهای مزمن مثل نارسایی کلیه یا کبد
- سیگار کشیدن (کند شدن ترمیم زخم)
- تغذیه ضعیف یا کمبود پروتئین
۲. عوامل حین جراحی
- آلودگی در حین جراحی (حتی با رعایت استریل کامل، ممکن است باکتری وارد شود)
- مدت طولانی جراحی (هرچه عمل طولانیتر شود احتمال آلودگی بالاتر میرود)
- خونریزی یا هماتوم زیاد در اطراف پروتز
- مشکل در تثبیت پروتز که باعث اصطکاک و التهاب میشود
۳. عوامل پس از جراحی
- مراقبت نامناسب از زخم یا باز ماندن بخیهها
- عفونتهای دیگر بدن (مانند عفونت دندان، ادرار، پوست) که از راه خون به مفصل مصنوعی میرسند
- عدم رعایت بهداشت در پانسمان یا فیزیوتراپی
۴. نوع و خصوصیات باکتری
برخی باکتریها (مثل استافیلوکوک اورئوس) قابلیت تشکیل بیوفیلم روی سطح پروتز دارند که درمان را سختتر میکند، چون آنتیبیوتیک به سختی به آن نفوذ میکند.
🛡️ پیشگیری
- کنترل دقیق بیماریهای زمینهای قبل از جراحی
- اصلاح وزن و ترک سیگار
- رعایت استریل کامل در اتاق عمل
- آنتیبیوتیک پروفیلاکسی قبل و بعد از جراحی
- مراقبت صحیح از زخم و پیگیری عفونتهای دیگر بدن
چک لیست مراقبتهای خانگی برای پیشگیری از عفونت پس از جراحی زانو
- تعویض پانسمان طبق دستور پزشک
- شستوشوی دقیق محل جراحی
- رعایت بهداشت دستها
- مصرف داروها طبق نسخه
- رژیم غذایی مناسب
- اجتناب از فعالیتهای سنگین
- کنترل علائم هشداردهنده
- محیط تمیز و مناسب
آیا حمام کردن باعث پیشگیری از عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو میشود؟
حمام کردن به تنهایی برای پیشگیری از عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو کافی نیست اما تمیز نگه داشتن پوست قبل و بعد از عمل مهم است. قبل جراحی حمام کردن با صابون آنتیباکتریال کمک میکند اما بعد از عمل تا بسته شدن زخم نباید محل جراحی خیس شود.
رعایت دستور پزشک و بهداشت محل زخم کلید اصلی پیشگیری است.
علائم هشدار دهنده عفونت و زمان مراجعه به پزشک
هرچند هدف ما راههای پیشگیری از عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو است، اما شناخت علائم هشداردهنده هم خالی از لطف نیست و کمک میکند که در صورت بروز مشکل، سریع اقدامات لازم انجام شود:
- قرمزی یا تورم غیرطبیعی در محل جراحی
- ترشح چرکی یا بوی نامطبوع از زخم
- تب و لرز بدون دلیل مشخص
- درد شدید و ناگهانی پس از دوره بهبود اولیه
در صورت مشاهده این علائم، باید فوراً با جراح تماس بگیرید.
چرا انتخاب جراح متخصص برای پیشگیری از عفونت اهمیت دارد؟
موفقیت جراحی تعویض مفصل زانو تا حد زیادی به انتخاب جراح بستگی دارد. جراحی که تجربه و دانش کافی داشته باشد، نه تنها عمل را با کمترین آسیب بافتی انجام میدهد، بلکه با رعایت دقیق اصول استریل، ریسک عفونت را به حداقل میرساند.
دکتر رامین ارژنگ به عنوان فلوشیپ زانو، با بهرهگیری از جدیدترین تکنیکهای جراحی و رعایت استانداردهای جهانی، توانسته است درصد بروز عفونت در بیماران خود را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
انتخاب یک جراح متخصص، در واقع سرمایهگذاری روی سلامتی و کیفیت زندگی آینده بیمار است.
چند توصیه کلیدی!
برای پیشگیری از عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، این نکات ساده اما مؤثر را همیشه به خاطر داشته باشید:
- بهداشت شخصی را جدی بگیرید: قبل و بعد از جراحی، پوست خود را تمیز نگه دارید.
- با دقت به توصیههای پزشک عمل کنید: حتی اگر احساس بهبودی کامل دارید، مصرف دارو را تا پایان دوره ادامه دهید.
- از مشورت با پزشک در صورت بروز مشکل نترسید: تأخیر در مراجعه میتواند درمان را سختتر کند.
- از منابع غیرعلمی پرهیز کنید: خوددرمانی یا استفاده از روشهای تاییدنشده، خطرناک است. هرگز این کار را نکنید.
سوالات پرتکرار بیماران درباره پیشگیری از عفونت بعد از جراحی زانو
قرمزی، گرمی، تورم غیرعادی، ترشح چرکی از زخم، تب و درد شدید.
دستها را قبل از تماس بشویید، پانسمان را طبق توصیه پزشک تعویض کنید و از خیس شدن آن جلوگیری کنید.
معمولاً تا زمانی که زخم کاملاً خشک شود (بین ۷–۱۴ روز)، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
بله، رژیم سرشار از پروتئین (گوشت، تخممرغ، لبنیات)، سبزیجات و ویتامین C و روی به ترمیم کمک میکند.
تب خفیف در ۲۴–۴۸ ساعت اول ممکن است طبیعی باشد اما تب بالای ۳۸ درجه یا طولانی مدت نیاز به بررسی دارد.
در صورت تب، ترشح چرکی، درد شدید، قرمزی یا تورم غیرعادی فوراً مراجعه کنید.
ترشح شفاف یا کمی خونی در چند روز اول طبیعی است اما ترشح چرکی یا بدبو نشانه عفونت است.
پیام این مطلب
عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، اگرچه یک عارضه جدی است اما با رعایت اصول مراقبتی قبل، حین و بعد از عمل میتوان آن را تا حد زیادی پیشگیری کرد. کنترل بیماریهای زمینهای، رعایت کامل بهداشت، پیروی از دستورالعملهای پزشک و انتخاب جراح با تجربه، مهمترین عوامل موفقیت هستند.
دکتر رامین ارژنگ با سالها تجربه در جراحیهای زانو و تعویض مفصل، همراه مطمئن شما در این مسیر است. اگر به دنبال جراحی ایمن و بدون عارضه هستید، مشاوره تخصصی با ایشان میتواند اولین قدم شما برای بازگشت به زندگی فعال و بدون درد باشد.
همین حالا جهت مشاوره با دکتر رامین ارژنگ، از طریق واتساپ با ایشان ارتباط بگیرید.
